به گزارش خط هشت ، زیردریایی‌های کلاس غدیر را می‌توان اولین تجربه جدی نیرو‌های مسلح و صنایع دفاعی کشور در طراحی و ساخت زیردریایی به حساب آورد. غدیر یک زیردریایی کوچک و از نوع میدجت‌ها محسوب می‌شود، اما در منطقه خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عمان یک شکارچی مخوف به حساب می‌آید. طبیعی است که جمهوری اسلامی ایران برای محافظت از سواحل گسترده خود و مقابله مناسب با تهدیدات دریاپایه، نیازمندی بسیاری به زیردریایی دارد بخصوص که این مناطق از پرتنش‌ترین دریا‌های دنیا در چند دهه گذشته بوده است. از طرفی سرمایه گذاری چند ده میلیارد دلاری کشورمان در زمینه نفت و گاز نیازمند آن است که امنیت در این دریا به نحو شایسته و مطمئنی از سوی ایران تضمین شود.

خلیج فارس از جمله دریا‌های کم عمق دنیا است که زیردریایی‌های بزرگ امکان حضور و تردد مطمئن و سریع در آن را ندارند و با توجه به محدودیت ابعاد زیردریایی در این دریا، به نظر می‌رسد زیرسطحی رده میدجت به عنوان بهترین گزینه برای عملیات در آن مطرح باشد.

به گزارش مشرق، زیردریایی‌های کوچک کلاس غدیر نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز به دلیل طراحی خاص خود، به شکل بسیار مطلوبی برای منطقه خلیج فارس مناسب هستند و توانایی عملیاتی بالایی را در اختیار نیروی دریایی ارتش می‌گذارند. البته در طراحی این زیردریایی و برنامه‌های ارتقاء آن، شرایط اقلیمی دریای عمان نیز در نظر گرفته شده است.

خط تولید این زیردریایی در شهریور ماه 1385 افتتاح شده و جمع زیادی از رشته‌های دانشگاهی در طراحی و ساخت زیردریایی غدیر به کار گرفته شده‌اند که شامل مکانیک، الکترونیک، فیزیک، ناوبری، مخابرات، رایانه، تسلیحات، شیمی، اقیانوس شناسی، هیدرولیک و نیوماتیک بوده که حاصل فعالیت آن‌ها سامانه‌های گوناگونی مانند سامانه هیدرولیک، سامانه هوای پرفشار، سامانه تقسیم آب، کنترل هیدرواستاتیک، تصفیه و تهویه هوا (جذب دی اکسیدکربن و تأمین اکسیژن)، سامانه خاموش کردن آتش، نجات خدمه و سامانه‌های تولید تولید توان شامل موتور دیزل برای سطح آب و موتور الکتریکی در زیر آب است.

زیردریایی ایرانی غدیر

غدیر برای آب‌های خلیج فارس و دریای عمان طراحی شده و داری قابلیت بالا در غوص و صعود و مانور است؛ تنها در مدت 30 ثانیه از اسکله جدا شده و از این نظر توانایی بالایی در ورود به حالت عملیاتی دارد. این زیردریایی 29 متری که جابجایی آن 115 تن است قابلیت قرارگیری در بستر دریا را دارد و در این وضعیت سامانه‌های راداری توانایی ردگیری آن را ندارند. این زیرسطحی کاملا بومی که عرض بدنه آن حدود 2 متر و 75 سانتیمتر است قابلیت شلیک اژدر از دو مقر جلویی، رهاسازی انواع مین دریایی، حمل نیرو‌های تکاور و موشک‌های دوش پرتاب را داشته و امکانات لازم برای خروج نیرو‌های غواص در زیر آب برای اجرای عملیات در آن قرار داده شده است. اخیرا نیز اعلام شده که توانایی شلیک موشک کروز نیز برای این زیردریایی تعریف و عملیاتی شده است که اتفاق بزرگ و مهمی برای ارتقاء توان رزمی آن محسوب می‌شود.

موتور‌های BLDC قلب جدید غدیر ایرانی

اما آنچه به آب اندازی 2 فروند از این زیردریایی را برجسته از موارد گذشته می‌کند، سخنان رییس سازمان صنایع دریایی است که درباره سیستم الکترونیکی جدید زیردریایی‌های غدیر صحبت کرده که حقیقتا یک گام رو به جلوی بسیار بلند و مهم برای نیروی دریایی کشورمان محسوب شده و تقریبا ایران را به اولین کشوری در جهان بدل می‌کند که در زیردریایی‌های خود به صورت عملیاتی از این فناوری استفاده می‌کند.

دریادار رستگاری رئیس سازمان صنایع دریایی نیرو‌های مسلح در خصوص سامانه رانش زیردریایی غدیر گفته است: "به فناوری تولید موتور‌های BLDC رسیده‌ایم که این موتور‌ها بدون جاروبک و ذغال هستند. " این موتور‌ها همچنین در بخش اتوموبیل‌های برقی و هیبرید، سیستم‌های کنترل حرکت و بخش گرمایش و تهویه نیز کاربرد دارند.

نمونه کوچک از یک موتور BLDC با توان 40 کیلو وات

موتور‌های BLDC اصطلاحا (Brushless DC motor) نوعی از موتور‌های سنکرون هستند. این موضوع به این معنی است که میدان مغناطیسی در روتور و استاتور با یک فرکانس ایجاد می­ شوند. انواع الکترو موتور DC بدون جاروبک دارای لغزش به آن مفهومی که در موتور‌های القایی وجود دارد، نمی ­باشند. موتور‌های BLDC در انواع تکفاز، دو فاز و سه فاز وجود دارند.

بخش پیشران از یک شناور زیر آبی بدون سرنشین با موتور BLDC

این موتور‌ها به نسبت موتور‌های الکترونیک معمول، از اندازه کوچکتری برخوردار هستند که بزرگ‌ترین نکته مثبت برای یک زیردریایی خصوصا در اندازه غدیر محسوب می‌شود. در عین حال این موتور با داشتن اندازه کمتر، راندمان و نیروی بیشتری را نیز تولید می‌کند و به دلیل نداشتن جاروبک از نمونه‌های معمول موتور‌های الکترونیکی نیز کم صدا‌تر است. از دیگر مزایای این نوع از موتورها، نیاز بسیار کمتر به تعمیر و نگهداری است که زمان و هزینه‌های دوره تعمیر و اورهال را شدیدا کاهش می‌دهد. اگر طبق تعاریف خارجی، نقطه منفی این سامانه قیمت بالاتر آن به نسبت نمونه‌های قدیمی باشد، در مقابل مزایای این سیستم پیشرانه به صورت خاص و افزایش قابل توجه توان رزم زیر سطحی کشور آن هم در منطقه حساس خلیج فارس و تنگه هرمز مشخصا این هزینه قابل دفاع خواهد بود و صد البته با تولید انبوه، این رقم کاهش خواهد یافت.

نکته جالب دیگر درباره استفاده از این فناوری در زیردریایی غدیر این است که بررسی‌های مشرق نشان می‌دهد عملا ایران اولین کشوری است که به صورت عملیاتی در زیردریایی‌های دیزل الکترونیک از این فناوری بهره می‌برد. تنها در سال 2008 میلادی شرکت انگلیسی BMT Defence Services از جمله شرکت‌های پیشروی این کشور که سابقه حضور در طراحی ناو‌های هواپیمابر کلاس ملکه الیزابت، ناوشکن‌های تایپ 45 و ناو‌های محافظ تایپ 31 را دارد طرح یک زیردریایی دیزل الکترونیک سنگین به وزن حدود 3500 تن به اسم کلاس Vidar-36 را رونمایی کرد که توانایی حضور در ماموریت‌های طولانی در اقیانوس‌ها و ماندن یک سره به مدت 4 هفته در زیر آب را داشت و از موتور‌های سری BLDC به قدرت 6 مگاوات استفاده می‌کرد.

این زیردریایی در حقیقت یک واسط بسیار سنگین برای پر کردن فاصله بین زیردریایی‌های دیزل الکترونیک سبک‌تر و زیردریایی‌های اتمی بود که عمدتا وزن آن از 5 هزار تن به بالا به حساب می‌آمد.

نمایه گرافیکی زیردریایی Vidar-36

در هر حال به نظر می‌رسد اکنون جمهوری اسلامی ایران موارد بسیار زیادی را از طراحی و تولید غدیر در بحث پایه‌های علمی ساخت این نوع از زیردریایی‌های آموخته است و از حالا به بعد باید منتظر نسل جدید زیرسطحی‌های ایرانی یعنی فاتح باشیم که به نظر با ترکیب فناوری‌های BLDC و AIP یک شکارچی خاموش در اعماق اقیانوس‌ها باشد. در عین حال، زیردریایی که یک روز، مخالفان جمهوری اسلامی، به آب اندازی آنرا به تمسخر گرفته و قابلیت‌های عملیاتی اش را زیر سوال می‌بردند، اکنون می‌تواند بدون رصد و شناسایی، از زیر ناو هواپیمابر آمریکا بگذرد، توان شلیک موشک و اژدر داشته باشد و قابلیت‌های کف نشینی خود در خلیج فارس و دریای عمان را عیان سازد؛ همان چیزی که دهه‌ها بود، قدرت‌های غربی از دستیابی کشورمان به آن می‌ترسیدند.

منبع: دفاع پرس