به گزارش خط هشت، هیئت دولت عراق روز دهم دسامبر را که مصادف با سالگرد پیروزی علیه گروه تروریستی داعش در این کشور است، در تقویم رسمی عراق تعطیل رسمی اعلام کرد. حیدر العبادی نخست‌وزیر پیشین عراق دهم دسامبر سال 2017 (نوزدهم آذرماه) آزادسازی کامل خاک این کشور از لوث داعش را اعلام کرد.

گروه تروریستی داعش در سال 1393 (2014 میلادی) با اشغال و تثبیت مواضع خود در استان الرقه سوریه و بخش‌های وسیعی از استان دیر الزور، توانست کنترل نواحی مجاور مرزهای عراق را در اختیار خود بگیرد. این گروه تروریستی در بهار سال 93 طی عملیاتی هماهنگ با برخی گروه‌ها و شخصیت‌های عراقی به‌صورت ناگهانی به تعدادی از استانهای عراق حمله کرده و موفق به تصرف موصل مرکز استان نینوا شدند. آنها همچنین در ادامه استان‌های صلاح‌الدین، دیالی و الانبار را اشغال کردند و کار به جایی رسید که خود را به نزدیکی مرزهای بغداد رساندند.

بیشتر بخوانید

• افشای نقش آمریکا در سازماندهی تروریست‌های داعشی و احتمال حمله به موصل

• نقش گردان نظامی آستان حضرت عباس(ع) در نبرد با داعش

تروریستهای تکفیری داعش در عراق در ادامه به پیشروی‌های خود ادامه دادند و حتی تا نزدیکی مرزهای ایران و تا آستانه ورود به شهرهای مذهبی عراق نیز پیشروی کردند. اما در نهایت با تشکیل نیروهای بسیج مردمی و فعال‌سازی گسترده ارتش عراق، عقب‌نشینی داعش از مناطق تحت سلطه خود شروع شد.

سابقه داعش در عراق

گروه تروریستی داعش گرچه ابتدا کانون فعالیت خود را در عراق و سوریه قرار داد، اما امروزه در برخی کشورهای دیگر آسیای شرقی و آفریقا نیز فعالیت گسترده‌ای دارد. هسته اولیه شکل‌گیری داعش به دوره اشغالگری آمریکا در عراق برمی‌گردد.

گروه توحید و جهاد به‌رهبری ابومصعب الزرقاوی شاخه سازمان القاعده در عراق بود که در سال 2004 تأسیس شد. بعد از هلاکت زرقاوی در سال 2006 ابوحمزه المهاجر رهبر گروه توحید و جهاد شد. گروه دولت اسلامی عراق در 15 اکتبر سال 2006 از هسته اصلی توحید و جهاد تشکیل شد و ریاست آن به ابوعمر البغدادی واگذار شد. این گروه مسئول بسیاری از عملیات تروریستی در عراق بود. این گروه وابسته به القاعده گرچه هدف اصلی عملیات خود را مبارزه با اشغالگری توصیف می‌کرد، اما بسیاری از عملیات آن ضد غیرنظامیان عراقی به‌ویژه شیعیان بی‌گناه انجام می‌شد که آنها نیز مخالف استمرار موجودیت آمریکا در عراق بودند.

با کشته شدن ابوعمر البغدادی و ابوحمزه المهاجر در آوریل سال 2010، ابوبکر البغدادی به‌عنوان سرکرده داعش معرفی شد. با روی کار آمدن وی دامنه عملیات تروریستی داعش گسترش پیدا کرد. همزمان با آغاز بحران در سوریه عناصر این گروه تروریستی در سوریه فعال شدند و به این ترتیب نام خود را به دولت اسلامی در عراق و شام تغییر دادند. جبهه النصره منشعب از همین گروه بود که گرچه بعدها اعلام استقلال کرد، اما مدتی را زیر پرچم داعش به مبارزه با مردم و دولت سوریه مشغول بود و هم‌اکنون نیز تا حدی در عرصه سیاسی و موازنه‌های میدانی سوریه نقش‌آفرینی می‌کند.

با وجود اینکه گروه تروریستی داعش با حمله ژوئن سال 2014 مرکزیت گسترده‌ای برای خود در عراق تأسیس کرد، اما پیش از آن نیز این گروه فعالیت‌های تروریستی متعددی را در عراق انجام داده بود، به‌عنوان مثال داعش در نیمه دوم سال 2013 نزدیک به 1400 خانه را در عراق منفجر و ویران کرد و طی این حملات 1996 نفر کشته و 3021 نفر زخمی شدند.

تخمین دقیق منابع مالی که گروه تروریستی داعش در این مدت به‌دست آورده مشکل است. بیشتر منابع مالی داعش از سوی عربستان، قطر و ثروتمندان سلفی و تکفیری حوزه خلیج فارس تأمین می‌شد. مقدار پول ارسال‌شده از طرف افراد ثروتمند خلیج فارس برای داعش حدود 8 میلیون دلار تخمین زده شده است، علاوه بر اینکه داعش با تسلط بر منابع نفتی و فروش نفت به کشورهایی نظیر ترکیه نیز موفق شده بود منابع مالی گسترده‌ای را برای خود ایجاد کند.

آدم‌ربایی و گرفتن غرامت از خویشاوندان آنها، اعمال مالیات‌های سنگین به‌بهانه‌‌های شرعی و غارت بانک موصل در زمان اشغال این شهر از مهم‌ترین منابع مالی تروریست‌های داعش به‌شمار می‌رود که در زمان اوج خود ثروتمندترین گروه تروریستی جهان به‌شمار می‌رفت. مبلغ مصادره‌شده از غارت بانک موصل 1.5 میلیارد دلار بود.

در 15 آگوست سال 2014 شورای امنیت سازمان ملل متحد در قطعنامه‌ای از داعش به‌عنوان یک گروه تروریستی یاد کرده خواستار انحلال آن شد. بعد از این اتفاق بود که آمریکا به‌همراه تعداد دیگری از قدرت‌های جهانی و برخی از کشورهای منطقه‌ای ائتلافی برای مقابله نظامی با داعش تشکیل داد. آمریکا به این بهانه حملات نظامی خود را در خاک عراق و سوریه گسترش داد، حملاتی که بیشتر زیرساختها و منابع غیرنظامی این کشورها را هدف قرار داده بود و تلاشی برای ریشه‌کن کردن داعش در این کشورها از خود بروز نمی‌داد.

در سوی دیگر این تحرکات، ایران به‌همراه سایر عناصر محور مقاومت منطقه شامل حزب‌الله لبنان و دولت و ارتش سوریه و نیروهای مبارز داوطلب از کشورهای مختلف نظیر عراق و پاکستان و افغانستان و با پشتیبانی نیروهای نظامی و جنگنده‌های روسیه حملات منسجمی را در مراکز گروه‌های تروریستی آغاز کردند.

اهداف منطقه‌ای آمریکا در سوءاستفاده از داعش

پیروزی قاطع عراق بر داعش در شرایطی شکل گرفت که مقامات آمریکایی پروسه بسیار طولانی‌مدتی را برای شکست داعش در عراق مطرح کرده بودند تا بتوانند موجودیت نظامی خود در این کشور را برای چندین دهه مشروع جلوه دهند. این اظهارات همراه با کارشکنی‌های آمریکا در مسیر مبارزه نیروهای نظامی و مردمی عراق با داعش بود که تلاش دارد این گروه را بیش از پیش در مسیر منافع و مطامع خود در منطقه و عراق مدیریت کند.

آمریکا از حضور نظامی خود در منطقه که با اهرم استفاده از گروه تروریستی داعش دنبال می‌شود، اهداف اساسی و مهمی را دنبال می‌کند که به‌صورت خلاصه به بررسی آنها می‌پردازیم:

* تجزیه‌طلبی کشورهای مختلف: آمریکا به‌دنبال ناامن کردن محیط پیرامونی کشورها و تجهیز و به‌وجود آوردن گروه‌های مسلح تروریستی است تا انسجام و معیشت مردم را با اختلال مواجه کرده و باعث بالا رفتن هزینه‌های اقتصادی و سیاسی و نظامی کشورهای مختلف در منطقه شود و رویکردهای تجزیه‌طلبانه ‌را در آنها تقویت کند.

* ایجاد کشورهای کوچک و تحت فرمان:به این ترتیب سلطه آمریکا بر منطقه تقویت شده و کشورهای مذکور مجبور به همکاری و تسلیم شدن در برابر قدرت‌های جهانی به‌ویژه آمریکا می‌شوند.

* تضعیف مقاومت و رکود در روند مبارزه با اسرائیل: مقدمات فوق یک نتیجه اساسی خواهد داشت و آن تضعیف محور مقاومت و توقف رویکرد مبارزه با رژیم صهیونیستی خواهد بود. در این پروژه اسرائیل به‌عنوان قویترین قدرت منطقه‌ای خود را به‌نمایش خواهد گذاشت و در نتیجه ضعف و سستی کشورهای پیرامونی، هر زمان که صلاح بداند تجاوز به همسایگان خود را در دستور کار قرار خواهد داد.

* تفرقه‌افکنی: طبعاً اجرای سناریوهای آمریکایی در منطقه نیازمند اختلاف‌افکنی و ایجاد واگرایی میان کشورهای اسلامی است. این اتفاق تبادلات اقتصادی و فرهنگی و انسانی میان امت اسلام را کاهش داده و آمریکا را به‌عنوان گزینه راهبردی مشارکت استراتژیک با کشورهای وابسته منطقه معرفی می‌کند.

نقش‌ مرجعیت شیعه عراق در ریشه‌کنی داعش

پس از آنکه داعش تا مرز ایران پیشروی کرد و به نزدیکی بغداد و شهر‌های مذهبی نجف، کربلا و سامرا رسید، شیخ مهدی کربلایی نماینده آیت‌الله علی سیستانی، مرجع عالی شیعیان عراق در خطبه‌های نماز جمعه کربلا گفت: واجب است شهروندانی که قادر به حمل سلاح هستند، از کشور، ملت و مقدسات خود دفاع کنند و داوطلبانه برای این هدف مقدس به نیروهای امنیتی بپیوندند.

در آن روز‌ها ارتش عراق در وضعیت بسیار بدی به‌سر می‌برد. در آن زمان نیروهای نظامی این کشور با تمام امکانات مدرنی که در اختیار داشتند نتوانسته بودند مانع پیشروی شبه‌نظامیان داعش شوند، به‌گونه‌ای که تصاویر رقت‌باری از فرار نظامیان عراقی در موصل منتشر شده بود. این تقاضای شفاهی نماینده آیت‌الله سیستانی به‌عنوان فتوای جهاد آیت‌الله سیستانی تفسیر شد. پس از آن هزاران نفر از عراقی‌ها با ثبت‌نام در نیروهای موسوم به «الحشد الشعبی»، نیروهای دفاع مردمی به نیروهای مسلح در عراق پیوستند.

به این ترتیب نیروی تازه‌ای برای مبارزه با داعش شکل گرفت، نیرویی که به‌پشتوانه فتوای "جهاد کفایی" از همبستگی مناسبی نیز برخوردار بود. فتوای آیت الله سیستانی باعث شد که حدود 40 گروه نظامی که بیشتر آن‌ها متشکل از نیروهای مردمی بودند با یکدیگر متحد شوند و "حشد شعبی" را شکل دهند. با وجود اینکه اکثریت حشد شعبی را گروه‌های شیعه تشکیل می‌دهد، اما بین آن‌ها نیروهای بسیج سنی‌مذهب، ایزدی و مسیحی نیز وجود دارد.

حشد شعبی به‌عنوان یکی از نیروهای مسلح عراق شناخته می‌شد، که در آن زمان تحت فرماندهی نخست وزیر وقت، حیدر العبادی به‌عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح عراق بود. مجلس عراق در آذر ماه سال 95 قانونی را تصویب کرد که نیروهای حشد شعبی را در این کشور به‌عنوان بخشی از نیروهای مسلح عراق به‌رسمیت شناخت.
به این ترتیب در سه سال اخیر حشد شعبی یکی از ارکان اصلی در جنگ با داعش بوده است. حشد شعبی در آزادسازی آمرلی، ضلوعیه، بلد و دیالی نقش اصلی را ایفا کرد.

اما شاید مهمترین عملیات حشد شعبی آزادسازی تکریت بود، داعش اطراف تکریت را مین‌گذاری کرده بود که با پیشتازی حشد شعبی نیروهای مسلح عراق از میدان مین عبور کردند و شهر را پس گرفتند. حشد شعبی در آزادسازی رمادی، فلوجه و نهایتاً موصل نیز نقش مهمی ایفا کرد. این گروه توانست محاصره موصل را کامل کند، پس از آن نیروهای ارتش عراق وارد موصل شدند.

به هر حال عراق از مرحله مهمی از تاریخ خود در روند مبارزه با تروریسم با موفقیت خارج شد، با وجود این، احزاب مختلف و شخصیت‌های عراق نباید تصور کنند که روند مبارزه با تروریسم به‌صورت کامل به پایان رسیده است. رویکرد فکری داعش و گروهک‌های خفته وابسته به این نحله فکری همچنان در عراق فعال هستند و در صورتی که اوضاع نابسامان سیاسی در این کشور ادامه داشته باشد، بستر مناسبی برای رشد و توسعه این گروه‌ها شکل خواهد گرفت.

دولت و شخصیت‌های سیاسی در عراق باید بدانند که حفظ وحدت و انسجام سیاسی در این کشور بهترین راهکار مقابله با رویکردهای تروریستی در این کشور است که اخیراً در پی کشمکش‌های سیاسی در خصوص تشکیل کابینه عراق بار دیگر احیا شده است.

منبع: تسنیم