به گزارش خط هشت، عملیات سه مرحله‌ای قادر به فرماندهی شهید سرافراز علی صیاد شیرازی، با هدایت و کنترل قرارگاه مشترک ارتش و سپاه یعنی قرارگاه حمزه سیدالشهداء، ساعت ۲ بامداد ۲۴ تیر سال ۱۳۶۴ به مرحله اجرا درآمد. عملیات بدر آخرین شیوه‌ای بود که سپاه پاسداران و ستاد مشترک ارتش به طور مشترک در آن عمل کردند. البته در تدبیر تازه فرماندهان جنگ هر یک از این دو سازمان طوری در مراحل مختلف به یاری یکدیگر می‌پرداختند، که سپاه از توپخانه و هوانیروز ارتش کمک می‌گرفت و ارتش نیز از یگان‌های مانوری سپاه بهره‌برداری می‌کرد.

در فصلنامه تاریخ جنگ آمده است: «پس از عملیات بدر و با توجه به تحولات نظامی جنگ، همکاری سپاه و ارتش تغییر اساسی یافت و قرار شد هر یک از دو سازمان طرح‌های عملیاتی خود را به فرماندهی عالی جنگ ارائه دهند و با توجه به نیازهای خود، میزان کمک به سازمان دیگر را مشخص کنند. پس از بررسی طرح‌های سپاه و ارتش از سوی فرماندهی عالی جنگ، با اینکه سپاه فعالیت‌های زیادی در منطقه عمومی سیدکان انجام داده بود، در خرداد ۱۳۶۴، این منطقه عملیاتی برای شناسایی و آماده‌سازی، به نیروهای ارتش واگذار شد تا با تحت امر گرفتن تیپ ویژه شهدا، عملیات آفندی انجام دهد.»

این عملیات که در سه مرحله اصلی و یک مرحله پدافندی انجام شد، با هدف آزادسازی بلندی‌های منطقه در غرب شهر سیدکان استان اربیل عراق طراحی شده بود، دو ماه به طول انجامید. در ساعات ابتدایی عملیات رزمندگان ایرانی با رمز «یا صاحب‌الزمان(عج)» خطوط پدافندی دشمن را شکافته و از غرب شهر «اشنویه» ایران به سوی بلندی های «کالشین» عراق پیشروی کردند.

در جلد دوم کتاب تاریخ تحلیلی جنگ ایران و عراق به قلم حسین علایی چرایی انتخاب منطقه سیدکان برای اجرای عملیات قادر این‌طور توضیح داده شده است: «سیدکان از سالیان دراز محل فعالیت‌های نیروهای بارزانی محسوب می‌شد که مخالف رژیم بعث عراق بودند.»

در دانشنامه الکترونیکی دفاع مقدس درباره چگونگی اجرای عملیات قادر آمده است: «قرار بود رزمندگان ایران با تصرف ارتفاعات حسن‌بیک، قلندر و سرپیران، بر دو شهر سیدکان و مرگه‌سور تسلط یابند و تنگه حسن‌علی‌بیک را که از نظر نظامی و استراتژیکی بسیار بااهمیت بود، تصرف کنند. هدف عملیات این بود که راهکاری برای جنگ‌های نامنظم در داخل عراق فراهم شود.»

سربازان ایرانی در هر یک از مراحل سه‌گانه عملیات پیوسته قادر به چند مورد از اهدافی که تعریف شده بود، مانند آزادسازی بلندی‌های سرس، ندار، کالزرده و بربرزیندوست، انهدام ۳ گردان پیاده کماندویی از سپاه پنجم عراق، کشته و زخمی شدن و اسارت ۱۲۷۰ تن از نیروهای دشمن، انهدام و همچنین به غنیمت گرفتن سه فروند هواپیما، چهار دستگاه تانک، سه عراده توپ و ۶۷ دستگاه خودرو به همراه تعدادی از پایگاه‌ها و زاغه‌های مهمات دشمن، دست یافتند، با این حال عواملی همچون پاتک‌های سنگین دشمن سبب شد تا سرانجام سرهنگ «حسن آبشناسان» فرمانده تیپ ۲۳ نوهد نیروهای تکاور ارتش در روند این علیات به شهادت برسد و عملیات در تاریخ  ۱۸ شهریور ۱۳۶۴ با عدم موفقیت کامل روبرو شود.

در جلد پنجم از کتاب «تاریخ بیست ساله پاسداری از انقلاب اسلامی» در مورد واکنش عراق نسبت به اجرای عملیات قادر این‌گونه توضیح داده شده است: «عراق در ۱۷ شهریور ۱۳۶۴ ضدحمله سنگینی در محور سرخیات اجرا کرد و بعد از چند ساعت درگیری، این ارتفاع را به تصرف درآورد. در همین روز، عملیات قادر ۳ در محور ارتفاعات بوره‌بوک واقع در شمالی‌ترین نقطه مرزی ایران و عراق با حضور لشکر ۸ نجف اشرف سپاه پاسداران، تیپ هوابرد، لشکر ۲۳ نوهد، تیپ ویژه شهدا و تیپ ۱ لشکر ۷۷ آغاز شد. در این مرحله رزمندگان ایرانی با نفوذ به خاک عراق بیش از ۴۵ کیلومتر مربع از این کشور را تصرف کردند. اما روز بعد در پی ضدحمله‌های شدید عراق، رزمندگان ایران مجبور به عقب‌نشینی شدند و در نهایت ۲۱ شهریور ۱۳۶۴، عملیات قادر ۳ بدون دستیابی به نتیجه مطلوب پایان یافت.»

در کتاب یاد شده درباره آمار شهدا و مجروحان ایرانی آمده است: «از رزمندگان ایران نیز، ۱۷۸ نفر شهید، ۴۲۸ نفر مجروح و ۶۱۹ نفر هم مفقودالاثر شدند.» 

این عملیات در حالی طرح‌ریزی شد که رکود قابل توجهی جبهه‌های جنگ را فرا گرفته بود و اهداف تصرفی عملیات «بدر» که در ابتدا موفق بود، به دلیل بکارگیری وسیع سلاح شیمیایی توسط عراق، تثبیت نشد. عملیات بدر آخرین عملیات گسترده نیروهای اسلام در مقابل عراق، پیش از عملیات قادر محسوب می‌شد.

بر اساس تصمیمات فرماندهی کل، نیروهای ایرانی برای حفظ روحیه آفندی و جلوگیری از رخوت و سستی یگان‌ها و نیز پرهیز از تلفات سنگین ناشی از عملیات‌هایی که به دلایلی به موفقیت منجر نمی‌شدند، یگان‌ها تا رده تیپ موظف شدند با اجرای گشتی‌های رزمی با استعداد گردان و گروهان، آرامش را از دشمن سلب و راهی برای انجام عملیات گسترده پیدا کنند.

محمد کامیاب در اثر خود با عنوان «عملیات قادر» توضیح می‌دهد که با اتمام این سه مرحله عملیات قادر، رزمندگان از حالت آفندی به حالت پدافندی تغییر موضع دادند. در بخشی از کتاب مذکور آمده است: پس از این سه مرحله، عملیات قادر وارد مرحله پدافندی شد و در نهایت در ۲۲ آبان ۱۳۶۴ این مرحله نیز به اتمام رسید.

هرچند عملیات‌های سه‌گانه قادر در نهایت به هدف مطلوب خود نرسیدند، اما در کتاب اطلس نبردهای ماندگار به قلم مجتبی جعفری در مورد دستاوردهای اجرای چنین عملیاتی این‌طور توضیح داده شده است: «در عملیات قادر، ارتفاعات حصاروست، بربزین‌روست، کارگزین، لولان، گردشوان و باشکین تا عمق ۳۵ کیلومتری خاک عراق تصرف شد و مناطق وسیعی از شهرهای سیدکان و دیانا و بیش از ده روستا و شهرک زیر دید و تیر رزمندگان ایران قرار گرفت؛ اما مواضع تصرفی تثبیت نشد. به‌طورکلی اگرچه قوای ایرانی موفق شدند در هر یک از مراحل این عملیات هدف‌هایی را تأمین کنند، اما عواملی از جمله پاتک‌های دشمن موجب شد تا عملیات کاملاً موفق نباشد. دوهزار نفر کشته و سه‌هزار نفر زخمی و سی نفر اسیر آمار تلفات نیروهای عراقی است. همچنین 6 فروند هواپیما، سه فروند بالگرد، ۲۲ دستگاه لوازم زرهی و مهندسی، ۲۷۴ خودرو سبک و سنگین و ۲۵ عراده توپ عراق منهدم شد.»

منبع: فارس