به گزارش خط هشت و به نقل از نوید شاهد؛ «رئیسعلی دلواری» در سال۱۲۶۱ هجری شمسی در روستای دلوار تنگستان از توابع استان بوشهر متولد شد. او که فردی میهن‌دوست و خیرخواه بود در سن ۲۴ سالگی، فعالیت‌های مشروطه‌خواهانه‌ای را در جنوب ایران آغاز نمود و از جمله مخالفین سرسخت استعمار انگلیسی‌ها بود.
رئیسعلی در طول زندگی خود چهار بار ازدواج کرد و فقط همسر آخر او فرزندی به نام عبدالحسین به دنیا آورد. وی سه نوه داشت که هیچ‌یک در قید حیات نیستند و آخرین آنها در سال ۱۳۹۴ دار فانی را وداع گفت.
انگلیسی‌ها در آن زمان قصد پیشروی در خاک ایران را داشتند و استعمارگری خود را در خلیج‌فارس روز به روز گسترش می‌دادند. اما «رئیسعلی دلواری» و دیگر نیروهای مبارز در جنوب کشور از بوشهر، تنگستان و دشتستان محافظت کردند و اجازه ورود بریتانیایی‌ها به خاک ایران و توسعه نفوذشان ندادند.
جنگ میان دلیران تنگستان به رهبری «رئیسعلی دلواری» ادامه داشت و تا سال ۱۲۹۴ هجری شمسی، انگلیسی‌ها نمی‌توانستند در برابر شجاعت این گروه ایرانی به پیروزی و نفوذ دست پیدا کنند. اما دریغ و صد دریغ که سابقه خیانت روی این کره خاکی از آغاز پیدایش آدمی بوده و ادامه دارد.
فردی خائن و نفوذی به نام غلامحسین تنگکی که به نیروهای انگلیسی پیوسته بود، در محلی موسوم به «تنگک صفر» در هنگام شبیخون زدن نیروهای تنگستانی به بریتانیایی‌ها، رئیسعلی دلواری را از پشت سر هدف گلوله قرار داد و او را در سن ۳۳ سالگی به شهادت رساند. قبر شهید رئیسعلی دلواری در حرم امام‌زاده‌ای در روستای «کله‌بند» قرار داشت اما بنا به وصیتی که کرده بود، او را به قبرستان وادی‌السلام در کنار حرم حضرت علی (ع) منتقل کردند. بنابراین، پیکر رئیسعلی دلواری را به نجف بردند و در کنار مولایش به خاک سپردند.
قیام رئیسعلی دلواری و مردم جنوب در حفظ خاک جنوب ایران بسیار مهم و افتخاربرانگیز است. هر چند که تعدادی از دلیران تنگستانی و یاران رئیسعلی در این نبردها و مقاومت‌ها پرپر شدند اما یاد آنها تا ابد به عنوان نمادی از شجاعت و مردانگی در حافظه ایران باقی خواهد ماند.
