به گزارش خط هشت، با توجه به نقش پررنگ سپاه پاسداران در مقابله با دشمنان ایران در خارج از مرزهای کشور، چه از طریق نیروهای نیابتی و چه از طریق موشک‌های نقطه‌زن، بسیاری از گزارش‌های اندیشکده‌ها و رسانه‌های بین‌المللی روی این شاخه از نیروهای مسلح جمهوری اسلامی متمرکز می‌شوند و ظرفیت‌های ارتش جمهوری اسلامی ایران، کم‌تر موضوع مقالات بین‌المللی قرار می‌گیرد. این در حالی است که ارتش ایران بزرگ‌ترین ارتش خاورمیانه است و روزبه‌روز به سلاح‌های پیشرفته‌تری مجهز می‌شود که آن را به یک بازدارنده‌ی قوی مقابل هرگونه تهاجم خارجی تبدیل می‌کنند. نشریه‌ی آمریکایی «۱۹۴۵» اخیراً طی گزارشی تحت عنوان «ارتش ایران چه‌قدر قدرت دارد؟ [۱]» به توصیف و توضیح قدرت ارتش جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. آن‌چه در ادامه می‌خوانید، گزیده‌ای از گزارش ۱۹۴۵ است.

شاید سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان نیروی نظامی اصلی ایران بیش‌تر شناخته‌شده باشد. با این وجود، در حالی که سپاه پاسداران[۲] وظیفه‌ی دفاع از اصول انقلابی این کشور را به عهده دارد، نیروهای مسلح ایران، موسوم به «ارتش»، از مرزهای کشور دفاع می‌کنند و از نظم داخلی محافظت می‌نمایند. ارتش ایران[۳] برای دفع تهدیدات خارجی از حدود ۶۰۰ هزار نیروی فعال تشکیل شده که در قالب نیروهای زمینی، دریایی، و هوایی تقسیم‌بندی شده‌اند. این نهاد نظامی حکم سازمان نظامی کلاسیک ایران را دارد، اما بودجه، تجهیزات، و توجه کم‌تری نسبت به سپاه پاسداران دریافت می‌کند. از آن‌جایی که ارتش، اصول انقلابی ایران را از طریق گروه‌های نیابتی[۴] صادر نمی‌کند و در کارزار هسته‌ای این کشور نقشی ایفا نمی‌نماید، با سپاه پاسدارانِ مورد علاقه‌ی رژیم، از نظر جایگاه قابل‌مقایسه نیست. با وجود این، ارتش ایران همچنان بزرگ‌ترین ارتش در خاورمیانه است[۵] و به انبار موشکی‌ای مجهز است که دشمنانش باید از آن نگران باشند.

تاریخ ارتش

ارتش متعارف ایران[۶] در اواسط دهه‌ی ۱۹۲۰، اندکی پس از به تخت نشستن رضاشاه پهلوی پس از جنگ جهانی اول، تأسیس شد. طبق گزارش اندیشکده‌ی آمریکایی «مؤسسه‌ی خاورمیانه»، یکی از اولویت‌های آخرین پادشاه ایران، محمدرضا پهلوی، تشکیل بزرگ‌ترین و قوی‌ترین نیروی مسلح منطقه بود[۷]. وی نیروهای نظامی غربی را برای آموزش نیروهایش به ایران آورد و افسران خودش را برای کسب مهارت‌های بیش‌تر به دانشکده‌های نظامی خارجی فرستاد. تا پیش از انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ که شاه را از قدرت سرنگون کرد، تهران همچنین از تجارت با قدرت‌های غربی، به‌ویژه آمریکا، نیز بهره‌مند بود. معامله‌های هنگفت خرید تسلیحات، پیشرفته‌ترین فناوری‌های آن زمان را در اختیار ارتش ایران گذاشت؛ از جمله ۸۰ فروند اف-۱۴ «تامکت» [۸].

با این حال، وقتی انقلاب اسلامی به طور ناگهانی حکومت سلطنتی را سرکوب کرد و روحانیون شیعه بنیادگرا، تحت رهبری آیت‌الله روح‌الله خمینی، قدرت را به دست گرفتند، توسعه و پیشرفت ارتش [موقتاً] متوقف شد. به عنوان نمونه، نیروی هوایی ایران هنوز جنگنده‌های قدیمی اف-۱۴ را به عنوان ستون اصلی تجهیزات هوایی به نمایش می‌گذارد. ایران اولین درگیری بزرگ خود پس از انقلاب را در جریان جنگ با عراق تجربه کرد؛ جنگی که طی بخش عمده‌ای از دهه‌ی ۱۹۸۰ ادامه پیدا کرد. رژیم که تازه روی کار آمده بود و پیشاپیش (به خاطر این‌که ارتش تا پیش از انقلاب به شاه خدمت می‌کرد) به ارتش بی‌اعتماد بود[۹]، به شبه‌نظامیان سپاه پاسداران اجازه داد تا فرماندهی عملیات‌های دفاعی و سپس تهاجمی کشور را به عهده بگیرند. جنگ ایران و عراق نشان‌دهنده‌ی نقش جدیدی بود که قرار بود ارتش در جمهوری اسلامی ایران ایفا کند: جایگاه دوم پس از سپاه.

ظرفیت‌های ارتش

اگرچه ارتش[۱۰] عموماً بودجه‌ی کمی دارد و نسبت به سپاه پاسداران کم‌تر به پیشرفته‌ترین تسلیحات مجهز است، اما ارتش متعارف ایران برخی از تجهیزات نظامی پیشرفته‌تر ایران را در اختیار دارد. هم سپاه پاسداران و هم ارتش روزبه‌روز به سلاح‌های نقطه‌زن مرگ‌بارتری مجهز می‌شوند. به طور سنتی نیروی هوافضای سپاه موشک‌های بالستیک[۱۱]، پهپادها[۱۲]، و موشک‌های کروز حمله‌ی زمینی ایران را در اختیار داشته است، در حالی که موشک‌های کروز ضدکشتی در اختیار نیروی هوایی ارتش بوده‌اند. سال ۲۰۲۱ «فرماندهان ایرانی دستیابی نیروی زمینی و نیروی دریایی سپاه پاسداران به موشک‌های بالستیک را، که به طور سنتی در انحصار نیروی هوافضای سپاه پاسداران بود، برجسته کردند. علاوه بر این، نیروی هوایی ارتش نیز یک موشک کروز دوربرد حمله‌ی زمینی را به نمایش گذاشت؛ که این نوع موشک نیز به طور سنتی برای نیروی هوافضای سپاه پاسداران محفوظ بود. ضمناً هم سپاه پاسداران و هم ارتش اکنون از پهپادهای مسلح و انتحاری استفاده می‌کنند[۱۳].»

در حال حاضر، ارتش و سپاه پاسداران هر دو در زرادخانه‌هایشان راکت هدایت‌شونده دارند. بنابراین، اکنون هر دوی این شاخه‌ی نیروهای مسلح ایران سلاح‌های مرگ‌بار[۱۴] برای اهداف دفاعی و تهاجمی در اختیار دارند. با توجه به تاکتیک‌های به‌کاررفته در جنگ ایران و عراق، ارتش نیز، علاوه بر سپاه پاسداران، از قابلیت‌های قابل‌توجهی در جنگ نامتقارن[۱۵] برخوردار است. این امکان وجود دارد که در صورت وقوع جنگ، ارتش بتواند تهدیدی برای همسایگان ایران باشد، به‌خصوص اگر رژیم این کشور قرار باشد تجهیزاتی را در اختیار نیروهای مسلح خود در ارتش قرار دهد که عموماً برای سپاه پاسداران محفوظ هستند. علاوه بر این، نیروی دریایی ارتش[۱۶] می‌تواند بر کشتیرانی و جریان نفت در تنگه‌ی هرمز[۱۷] تأثیر بگذارد؛ کاری که شناورهایش بارها ثابت کرده‌اند می‌توانند انجام دهند.

[۱] How Powerful Is Iran’s Army? Link

[۲] What Makes Iran’s IRGC So Dangerous? Link

[۳] I was once conscripted into the Iranian armed forces. Here’s why the IRGC designation is punishing conscripts. Link

[۴] Iran's Islamist Proxies Link

[۵] The ۱۰ Strongest Military Forces In The Middle East Link

[۶] Organizational Chart of the Islamic Republic of Iran Link

[۷] Iran’s Regular Army: Its History and Capacities Link

[۸] Real Top Gun Stuff: The Story Of The F-۱۴ Tomcat’s First ‘Kill’ Link

[۹] The Artesh: Iran’s Marginalized and Under-Armed Conventional Military Link

[۱۰] Iran's National Army Reorganizes Link

[۱۱] Iran’s Missiles Are A Clear Threat. Will A New JCPOA Make A Difference? Link

[۱۲] Iran Says It Has Drones That Can Strike Israel: Could That Be True? Link

[۱۳] New Missiles, New Risks: The Escalatory Implications of Iran's Precision-Strike Weapons Link

[۱۴] Iran’s Military Strategy Link

[۱۵] The Gulf and Iran’s Capabilities for Asymmetric Warfare Link

[۱۶] Iran's Military Might Link

[۱۷] Are The U.S. Navy And Iran Headed For A Showdown? Link

 

 

منبع: مشرق نيوز